Geen warme maaltijd ’s avonds, van adres naar adres zwerven of soms zelfs uit huis geplaatst worden omdat je gezin in armoede leeft. Dat is de realiteit van veel kinderen met een vader of moeder zonder verblijfsvergunning. Deze kinderen hebben de Nederlandse nationaliteit of een verblijfsvergunning, maar door de Koppelingswet heeft hun gezin geen recht op toeslagen, bijstand of opvang. De Kinderombudsman en de jeugd- en kinderombudsmannen van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag roepen de Nederlandse overheid in hun gezamenlijke rapport ‘Nederlandse kinderen ontkoppeld’ op om de situatie van deze kinderen te verbeteren.

Grote groep kinderen wordt achtergesteld
Kinderen hebben recht om op te groeien in een gezin waar genoeg geld is om te leven en zich te kunnen ontwikkelen. Dit is vastgelegd in het Kinderrechtenverdrag. Voor de naar schatting honderden kinderen met een vader of moeder zonder verblijfsvergunning, geldt dit recht nu niet. ‘Deze Nederlandse kinderen groeien op in bittere armoede. Zij worden achtergesteld op kinderen met ouders die wel in Nederland mogen wonen. Dit kan niet en dit mag niet’, aldus de nationale Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer. Samen met de jeugd- en kinderombudsmannen van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is zij daarom een onderzoek gestart naar de situatie van deze kinderen en de vraag hoe hun situatie verbeterd kan worden.

Oorzaken armoede
Uit het onderzoek blijkt dat er drie belangrijke oorzaken zijn voor de armoede waar veel gezinnen met een ouder zonder verblijfsstatus in terecht komen. Ten eerste mag een ouder zonder verblijfsvergunning niet werken in Nederland en kan hij of zij het gezin dus niet onderhouden. Daarnaast bepaalt de Koppelingswet dat een gezin geen toeslagen en bijstand krijgt van de Nederlandse overheid als een van de ouders niet in Nederland mag wonen. Tot slot is het in Nederland voor kinderen niet mogelijk om zelf geld te krijgen van de overheid. Dit alles leidt ertoe dat veel van deze kinderen opgroeien in armoede. Volgens de kinderombudsmannen heeft dit grote gevolgen voor hun ontwikkeling en de plek die ze in de Nederlandse samenleving innemen: ‘Deze kinderen voelen dagelijks dat ze er niet echt bij mogen horen.’

Tien voorstellen voor verbetering
Door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in mei 2017 in de zaak Chavez-Vilchez komt er hopelijk voor een deel van de kinderen een oplossing. Als hun ouder zonder verblijfsvergunning de verzorgende ouder is, kan deze alsnog verblijfsrecht krijgen. Maar deze oplossing geldt lang niet voor alle kinderen met een ouder zonder verblijfsvergunning. De kinderombudsmannen roepen daarom het kabinet, gemeenten en andere overheidspartijen op om de situatie van al deze kinderen te verbeteren en doet hiervoor tien voorstellen.

Belang kind moet zwaarder wegen
Zo moeten de belangen van kinderen een belangrijkere rol en een zwaarder gewicht krijgen bij de beslissing of een ouder een verblijfsvergunning krijgt. Als er maar één ouder voor de kinderen zorgt, moet de overheid helpen om van de andere ouder geld te krijgen om in de levensstandaard te kunnen voorzien. Daarnaast moet de Koppelingswet worden aangepast, zodat een gezin met een ouder zonder verblijfsvergunning toch gebruik kan maken van toeslagen en bijstand. Ook moet het mogelijk worden dat kinderen zelf geld krijgen van de overheid, zeker als dat niet via hun ouders kan.

Handreiking
Om gemeenten te helpen de situatie van deze kinderen te verbeteren, hebben de ombudsmannen een handreiking opgesteld waarin staat wat een gemeente nu al kan doen voor gezinnen met een ouder die niet in Nederland mag blijven. De kinderombudsmannen roepen het kabinet, gemeenten en andere verantwoordelijke overheidspartijen op om de voorstellen en de handreiking over te nemen: ‘Deze kinderen hebben net als andere Nederlandse kinderen het recht om op te groeien in een gezin waar genoeg geld is om van te leven en om zich goed te kunnen ontwikkelen.’

Voor de volledige tekst van het rapport ‘Nederlandse kinderen ontkoppeld’ , klik hier.

Voor de tekst van de Handreiking, klik hier.